Het onderzoeksproject TODDIS - Transferring Operational Data into Design Information for Ships - is bekroond met de RAAK-Award 2025, de landelijke prijs voor het beste praktijkgericht onderzoek, en won zelfs de publieksprijs. Dubbel succes dus. Met het onderzoeksproject zette het lectoraat Maritieme Innovatieve Technieken in 2020 koers richting een datagedreven toekomst voor de scheepvaart. Vijf jaar na de start is de haven bijna in zicht, in januari 2026 loopt het onderzoek af. “De tools, inzichten en samenwerkingen die zijn ontstaan, vormen inmiddels een stevige basis voor de maritieme sector van morgen”, concluderen lector Herbert Koelman en PhD-onderzoeker Sietske de Geus-Moussault.
Toen het onderzoeksproject TODDIS in 2020 van start ging, stond één vraag centraal: hoe vertaal je de enorme hoeveelheden operationele scheepsdata naar praktische tools voor reders, werven en scheepsontwerpers? “Moderne schepen verzamelen voortdurend informatie over snelheid, brandstofgebruik, weersomstandigheden, golfhoogte en motorprestaties”, vertelt Herbert Koelman, lector Maritieme Innovatieve Technieken. “Maar die schat aan data werd nog nauwelijks benut. Het doel van TODDIS was om sensordata en slimme algoritmes in te zetten om schepen zuiniger, slimmer en duurzamer te ontwerpen én te opereren.”
Samen met partners als Wagenborg, Koninklijke Van Oord, Damen, Conoship International, TU Delft, de Koninklijke Marine en diverse hogescholen, werkte het TODDIS-team vanaf 2020 aan het ontwikkelen van algoritmes en tools. PhD-onderzoeker Sietske de Geus-Moussault was vanaf het begin betrokken bij de samenwerking. “Wat we vooraf niet hadden voorzien, was de terughoudendheid die er aanvankelijk speelde bij de bedrijven om hun data te delen. Het kostte tijd om dat vertrouwen op te bouwen, maar gaandeweg zagen we dat steeds meer partijen hun gegevens beschikbaar stelden omdat ze ontdekten dat het delen van data leidt tot slimmere beslissingen en duurzamere resultaten. Dat inzicht vormt misschien wel de belangrijkste kiem die TODDIS heeft geplant.”
Van datadelen tot doorbraken
Ondanks deze slow start zijn Herbert en Sietske trots op het eindresultaat na vijf jaar. “Er liggen praktische tools die reders, werven en ontwerpbureaus inmiddels gebruiken”, weet Herbert. “Zo gebruikt ontwerpbureau DEKC de algoritmes uit TODDIS om hun scheepsontwerpen te optimaliseren met het oog op de energietransitie. Koninklijke Van Oord zet de tools in om vaarroutes en onderhoudsmomenten beter te voorspellen. Damen Shipyards maakte gebruik van TODDIS-analyses voor de elektrische ferries in Kopenhagen, onder meer om laadstrategieën en batterijverbruik te verbeteren.”
Daarnaast zorgde TODDIS voor een stevig netwerk van bedrijven die de voordelen zien van het delen van kennis. Sietske: “De tools die we hebben ontwikkeld zijn niet bedoeld om in één keer een volledig nieuw, duurzaam schip te ontwerpen. Sterker nog: vaak dragen onze algoritmes bij aan onzichtbare verbeteringen. Maar door onderhoud efficiënter uit te voeren of zuiniger te varen bij bepaalde weersomstandigheden, levert dat toch elk jaar een procentje verbetering op. Een schip gaat al gauw dertig jaar mee, dus tel uit je winst.”
Brandstof voor verduurzaming
De kracht van TODDIS zit in de brede toepassing van meerdere soorten data. Zo combineert Sietske in haar PhD-onderzoek de sensordata van schepen met onder andere Copernicus-weerdata, waardoor een rijk beeld ontstaat van de omstandigheden waarin schepen opereren. “De resultaten helpen om zuiniger te varen, waarmee we een grote stap zetten in het ontwerpen van toekomstige, emissiearme schepen. Ik merk dat de inzichten uit TODDIS nu door de sector worden opgepakt, onder andere binnen het Maritiem Masterplan; de landelijke regeling die inzet op de gezamenlijke ontwikkeling en bouw van klimaatneutrale schepen.”
Daarmee behoort Nederland tot de koplopers, stellen beide onderzoekers. Herbert: “Als lectoraat blijven we betrokken bij het vervolg. Zo werkt onze maritieme onderzoeksgroep, als onderdeel van het MIWB, mee aan het researchprogramma SEUS, waarmee we vervolg geven aan scheepsontwerpen van de toekomst.”
Volgende generatie aan het roer
Naast nationale en internationale impact heeft TODDIS ook binnen de hogeschool z’n vruchten afgeworpen. Sietske: “TODDIS heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan ons onderwijs. Zo ontwikkelden we de minor Maritime Data Science, waarmee we jaarlijks enthousiaste groepen studenten opleidden voor een carrière in de maritieme sector. De maritieme sector staat voor de enorme opgave om in 2050 klimaatneutraal te varen. Met TODDIS bewijzen we dat data en algoritmes daarin onmisbare instrumenten zijn. De volgende generatie die aan het roer staat, is de generatie die data als nieuw kompas gebruikt.”
